نویسنده: خبرنگار 
مقاوم‌سازی و ساخت خانه بدون شناژ یکی از چالش‌های اساسی در بهسازی بناهای قدیمی است. بسیاری از این ساختمان‌ها بدون رعایت اصول مهندسی ساخته شده‌اند و فاقد سیستم باربری جانبی هستند، بنابراین نیاز به تقویت سازه و توزیع مناسب نیرو در آنها ضروری است. شناژها بخشی مهم از فونداسیون به شمار می‌روند و با اتصال اجزای پی به یکدیگر، فشار حاصل از وزن سازه را به‌صورت یکنواخت به زمین منتقل می‌کنند. شناژها انواع مختلفی دارند، از جمله افقی، عمودی، مورب و تایم بیم. پیش از هر اقدامی، باید مقاومت سازه ارزیابی شده و ضرورت مقاوم‌سازی آن بررسی شود. در ادامه، به معرفی انواع شناژ و تأثیر آنها در ساختمان پرداخته‌ایم.
انواع شناژ و نقش آنها در مقاوم‌سازی ساخت خانه بدون شناژ
شناژ افقی ستون‌های فونداسیون را به یکدیگر متصل کرده و نیروهای وارده بر پی را به‌طور یکنواخت توزیع می‌کند. شناژ افقی تأثیر زیادی در جلوگیری از تمرکز فشار در یک نقطه داشته و باعث تقویت مقاومت کششی و فشاری سازه می‌شود. در مقاوم‌سازی ساختمان‌های بدون شناژ، استفاده از کلاف‌های افقی اهمیت بالایی دارد. شناژهای عمودی در ترکیب با شناژهای افقی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در ساختمان‌های چندطبقه ایفا می‌کنند. این شناژها از بالا به شناژ افقی و از پایین به پی متصل شده و به افزایش پایداری سازه کمک می‌کنند. عرض استاندارد شناژ عمودی بین ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر متغیر است. برای افزایش مقاومت ساختمان، استفاده از شناژهای مورب به همراه شناژهای افقی توصیه می‌شود. در اجرای این نوع شناژ، میلگردهایی از پشت سازه تا قسمت تحتانی پی کار گذاشته می‌شوند تا اتصال و یکپارچگی ساختاری بهبود یابد. شناژ مخفی (تایم بیم) معمولاً برای دهانه‌های با طول بیش از ۴ متر اجرا می‌شود و تأثیر زیادی در افزایش استحکام ساختمان دارد.
راهکارهای مقاوم‌سازی ساختمان‌های فاقد شناژ
ساخت خانه بدون شناژ، روش‌هایی برای تقویت و افزایش مقاومت سازه وجود دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. ساختمان‌های قدیمی معمولاً ستون‌های ضعیفی دارند که به مرور زمان آسیب‌پذیر شده‌اند. مقاوم‌سازی ستون‌ها با استفاده از روش‌های مختلف می‌تواند باعث افزایش مقاومت برشی، پیچشی و خمشی آنها شود. همچنین استفاده از نبشی در محل اتصالات تیر به ستون می‌تواند پایداری سقف را تقویت کند. در این شرایط، استفاده از ورق‌های زیرسری و روسری نیز راهکاری مؤثر برای افزایش ایمنی سازه خواهد بود.
در برخی ساختمان‌های فاقد شناژ، از اتصالات خورجینی بین تیر و ستون استفاده شده است. این اتصالات در برابر زلزله عملکرد مطلوبی ندارند و خطر فروپاشی سازه را افزایش می‌دهند. برای بهبود مقاومت، می‌توان از دو نبشی در قسمت بالا و پایین تیرها استفاده کرد. توصیه می‌شود نبشی فوقانی کوچکتر از نبشی تحتانی باشد تا تأثیر بیشتری در استحکام کلی ساختمان داشته باشد. در نهایت، مقاوم‌سازی ساختمان‌های فاقد شناژ مستلزم بررسی دقیق، طراحی مناسب و استفاده از روش‌های بهسازی مقاومتی است تا ایمنی و دوام سازه در برابر عوامل مختلف تضمین شود.
مقاوم‌سازی در ساخت خانه بدون شناژ از چالش‌های مهم در بهسازی بناهای قدیمی است. برای تقویت این نوع سازه‌ها، روش‌های متعددی وجود دارد که هرکدام بسته به شرایط ساختمان، میزان آسیب‌پذیری و هدف مقاوم‌سازی انتخاب می‌شوند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین روش‌های مقاوم‌سازی بررسی شده‌اند.
راهکارهای ساخت خانه بدون شناژ
یکی از راهکارهای مؤثر برای مقاوم‌سازی سازه‌های بدون شناژ، استفاده از ژاکت بتنی است. این روش شامل تقویت بتن ضعیف موجود در سازه با استفاده از میلگردهای فولادی طولی، خاموت‌های بسته و بتن مقاوم است. ژاکت بتنی باعث افزایش استحکام تیرها، ستون‌ها و اتصالات شده و نقش مهمی در تقویت ساختمان‌های قدیمی دارد. همچنین، به دلیل عدم نیاز به پوشش ضدحریق، این روش یکی از گزینه‌های کاربردی برای مقاوم‌سازی به شمار می‌رود.
استفاده از مهاربندهای مورب یکی دیگر از روش‌های مقاوم‌سازی سازه‌های بدون شناژ است. مهاربندها نیروی وارده بر ساختمان را به‌طور یکنواخت پخش کرده و انعطاف‌پذیری و مقاومت سازه را در برابر زلزله افزایش می‌دهند. علاوه بر مقاوم‌سازی ساختمان‌های فاقد شناژ، این روش در اصلاح و تقویت بناهای دچار انحراف یا نشست نیز کاربرد دارد.
الیاف FRP یکی از مصالح مدرن در صنعت ساخت‌وساز هستند که به دلیل مقاومت کششی بالا، وزن کم و نصب آسان، گزینه‌ای مناسب برای بهسازی ساخت خانه بدون شناژ محسوب می‌شوند. این الیاف دارای مقاومت شیمیایی بالا بوده و از خوردگی بتن جلوگیری می‌کنند. همچنین، ضخامت پایین FRP باعث می‌شود که اجرای آن تغییرات محسوسی در معماری سازه ایجاد نکند. بسته به نوع سازه و هدف مقاوم‌سازی، می‌توان از ورقه‌ها یا میلگردهای FRP برای افزایش یا کاهش مقاومت خمشی و برشی ساختمان و بهبود پایداری دیوارها استفاده کرد.
سخن پایانی
انتخاب روش مقاوم‌سازی باید با بررسی دقیق شرایط سازه، نوع آسیب‌های موجود و مشورت با متخصصان انجام شود تا ایمنی و دوام ساختمان به بهترین شکل تأمین گردد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ساخت خانه بدون شناژ با کارشناسان فامکو در تماس باشید.
